Verantwoord afvallen. Hoe gaat dat?

Onderzoek wijst uit dat ongeveer negentig procent van de vrouwen weleens geprobeerd heeft af te vallen met behulp van een dieet. Mensen nemen meestal zelf het initiatief een dieet te volgen. Zeventig procent doet dat zonder arts of diëtist te raadplegen.

Het wetenschappelijk medisch advies voor succesvol afvallen is: ‘verbruik meer calorieën dan dat je binnenkrijgt, eet minder en verstandiger, beweeg meer en probeer het niet te snel te doen. Door dagelijks 500 kcal minder te eten dan gewend, is het mogelijk een halve kilo per week te verliezen.

Helaas willen mensen snel afvallen met een gemakkelijk dieet. En dat verklaart direct het succes van alle modediëten. Je hoeft niet zelf na te denken, je volgt de voorschriften en je valt af. De hulp die aangeboden wordt, creëert afhankelijkheid, door de voorgeschreven regels van do’s en dont’s. Daarom hebben diëten over het algemeen slechts effect op korte termijn.

De gedachte ‘minder calorieën eten dan je nodig hebt en je valt daarmee af omdat het lichaam de vetreserves gaat aanspreken’, klopt niet helemaal.

Wat gebeurt er nu precies in het lichaam zodra je de calorie-inname gaat beperken?

Lichamelijke reacties op caloriebeperking:
• Vertraging van de stofwisseling door verminderde schildklierwerking
• Verandering van de stofwisseling: overschakeling op de vetverbranding
• Afbraak van spiermassa en vochtverlies
• Veranderingen in de activiteiten van enzymen en hormonen
• Verhoging van de activiteit van vetopbouwende enzymen en hormonen
• Vermindering van de activiteit van vet verbrandende enzymen
• Verhoging van het hongergevoel
• Verhoogde kans om alle verloren gewicht weer bij te komen
• Hongerig, humeurig en soms sombere, depressieve stemming

Op het moment dat je de calorie-inname beperkt, zal het lichaam de stofwisseling gaan aanpassen; het moet namelijk met minder energie dezelfde activiteiten verrichten. Vergelijk het maar met een verf klus. In het begin, als je nog een volle pot hebt, zal je rijkelijk de verf uitsmeren. Maar op het moment dat je pot bijna leeg is, ga je vanzelf zuiniger met de verf om. Het lichaam verlaagt het rustmetabolisme door het verminderen van het schildklierhormoon.

Vetverbranding
Als iemand op dieet gaat en de energie-inname beperkt, gaat het lichaam allereerst de voorraad suiker (glycogeen) uit de spieren en de lever aanspreken. Wordt er nu langere tijd geen of onvoldoende voedsel ingenomen, dan raken deze voorraden uitgeput. Het lichaam zal dan overschakelen op de vetverbranding.

Hersenen, humeur en honger
Dit geeft een probleem voor de hersencellen en rode bloedcellen. Deze kunnen namelijk geen energie vrijmaken uit vetzuren. De hersencellen kunnen dus minder goed functioneren. Je kunt je voorstellen dat er dan concentratieverlies optreedt, humeurigheid en soms ook wel een sombere, depressieve stemming.
Wanneer de calorie-inname wordt beperkt, dan zal het lichaam mensen aansporen om meer te gaan eten. Dat is onderdeel van het overlevingsmechanisme: het lichaam alarmeert automatisch met een hongergevoel. Het is een natuurlijke reflex om juist te willen eten als er minder eten beschikbaar is. Er is honger omdat er zeer kleine porties gegeten mogen worden. Hierdoor knaagt de honger in de buik. Hoe langer dan het eetmoment wordt uitgesteld, hoe meer de gemoedstoestand verslechterd.

Het humeur wordt daarnaast ook bepaald door de gedachten. Op dieet zijn zorgt er vaak voor dat mensen nog meer aan eten gaan denken. Enerzijds door onze natuurlijke reflex, anderzijds door de gedachte dat bepaalde voeding ‘verboden’ is. Als je iets niet mag, dan wordt het juist aantrekkelijker.

Spiermassa en vochtverlies
Er zijn mechanismen die een tekort aan glucose (suiker) tegengaan. Een daarvan is het mechanisme dat de verbranding in de spiercellen regelt. Dat zal ervoor zorgen dat de spiercellen zo min mogelijk glucose gaan verbruiken en schakelt zo veel mogelijk over op vetverbranding. Daarnaast zal het lichaam de eiwitten van spieren gaan verbranden. Dat levert namelijk energie op en geeft een besparing op het rustmetabolisme. De spieren verbruiken namelijk veel energie en om energie te sparen, is het makkelijk om de spieren af te breken.

Bij het afbraakproces van de spieren (van eiwitten) komt veel water vrij. Vandaar dat lijners veel naar het toilet moeten. Ze vallen dus mooi af, maar waarschijnlijk niet wat ze willen.

Vetopslag en jojoën
Bij een mindere energie-inname zullen de activiteiten van de enzymen en hormonen die zorgen voor de vetopslag en vetverbranding veranderen. Als men te weinig calorieën consumeert, verhoogt het lichaam de productie van het enzym dat verantwoordelijk is voor de vetopslag en vermindert het de aanmaak van vet verbrandende enzymen. Dus als je op dieet gaat zal je lichaam meer vet gaan opslaan. Het lichaam verandert automatisch zijn chemische eigenschappen. Ook dit is een beschermingsmechanisme: op die manier is het gemakkelijker om vet op te slaan voor toekomstige tekorten.

Gaat iemand op dieet, dan wordt de energie-inname beperkt en valt men af. Het lichaam zal naast vet ook spiermassa en vocht verliezen. Ook zal het lichaam overschakelen op een tragere verbranding. Wordt het dieet gestopt en teruggegaan naar het normale eetpatroon, dan vliegen de kilo’s er vaak weer aan. En meestal komen deze kilo’s erbij in de vorm van lichaamsvet, want het trage metabolisme raakt men niet zo snel kwijt. We kennen dit als het jojo-effect. En hoe meer je “op dieet” gaat, hoe sterker het effect. Het metabolisme lijkt steeds meer ontregeld te worden.

Voorbeeld

Stel je weegt 100 kg en je zou graag 15 kg afvallen. Uit de meetgegevens blijkt dat je een lichaamsvetpercentage hebt van 19%. Dat betekent dus dat 19 kg van jouw gewicht puur vet is.
Je begint met een caloriearm dieet waarbij je de dagelijkse calorieopname sterk beperkt tot 1000 calorieën. Gemiddeld verlies je 2 kg per week. Na 6 weken ben je ongeveer 12 kg kwijt.
Dit vind je ook al een mooi resultaat. Je weegt nu 88 kg. Het lichaamsvetpercentage is verminderd tot 15%. Dat betekent dat je nu 13,2 kg vet bezit. Het dieet heeft er dus voor gezorgd dat je 5,8 kg vet bent kwijtgeraakt.

In totaal ben je 12 kg afgevallen. Hiervan is 5,8 kg vet, de overige 6,2 kg is spiermassa en vocht. Je bent tevreden omdat de weegschaal12 kg minder aangeeft. Maar als we kijken naar de lichaamssamenstelling ben je minder vet kwijtgeraakt dan je had gewenst, is je spiermassa afgenomen en is je metabolisme vertraagd.
Als je na het strenge dieet overschakelt op je normale eetpatroon, kom je aan. Zes weken na het dieet is je gewicht toegenomen tot 105, met een vetpercentage van 20%. Nu bestaat je lichaam voor 21 kg uit lichaamsvet.

Omdat je spiermassa en metabolisme sterk waren afgenomen door het dieet, is jouw lichaam minder energie gaan verbranden toen je overschakelde op het normale eetpatroon. En hierdoor heeft het dieet je verder van huis gebracht.

Hoe kom je tot een gezond gewichtsverlies, waarbij je zoveel mogelijk van het lichaamsvet kwijt raakt?
Dat is een goede afstemming van de energie-inname en de inname van eiwitten met het energieverbruik en beweging, een combinatie van conditietraining en spierversterkende oefeningen. Oftewel de Energy Balance methode waarmee Ladyline werkt.