Mind balance van Ladyline kan je helpen.

Gepubliceerd op: 26 juni 2015

Invloed van de omgeving op eetgedrag

Waar je ook bent, het lijkt wel of je overal in aanraking komt met eten. Onderweg, op het station, bij de kassa’s, op het werk, op school, enzovoort. En vaak is het aanbod nog goedkoop en ongezond ook. De omgeving nodigt je uit op ieder moment (veel en ongezond) te eten. Kan jij de verleidingen weerstaan?

We leven in een obesogene omgeving. Dit is een omgeving die jou stimuleert om te veel te eten en daarnaast te weinig te bewegen. De combinatie van een overmaat aan calorierijke voeding en beperkte noodzaak tot bewegen, zorgt ervoor dat je gemakkelijk meer energie inneemt dan gebruikt. En zo kan je te zwaar worden. Deze omgeving veroorzaakt op deze manier voor een groot deel de overgewichtepidemie.

Er zijn verschillende manieren waarop je verleidt kan worden om ongezonde keuzes te maken of te veel te eten. Misschien herken je ze wel.

Beschikbaarheid: je eet meer van voedsel dat makkelijk te verkrijgen is. Het zien van eten zorgt ervoor dat jou verlangen om te eten wordt aangewakkerd. Makkelijk te pakken voedsel eet je sneller en waar je meer moeite voor moet doen eet je minder snel.

Portiegrootte: de porties van (vooral energierijk) voedsel zijn steeds groter geworden. Grotere maten zijn toegevoegd, portiegroottes van verschillende producten zijn toegenomen. Multiverpakkingen zijn geïntroduceerd en het aantal items in een multi-verpakking is toegenomen. En omdat de prijs relatief lager is en je dus meer waar krijgt voor je geld, is de kans dus groot dat jij ook voor een grotere portie gaat.

Weet je eigenlijk nog wel wat een normale, gezonde portie is? De grote portie die beschikbaar is, ben je waarschijnlijk al normaal gaan vinden. Dit noemen ze ook ‘portion distortion’.

Grote hoeveelheden zijn standaard geworden. Welke cappuccino zou jij kiezen: klein, medium of groot? De kans is groot dat je kiest voor een medium cappuccino omdat je denkt dat het om een normale hoeveelheid gaat. Maar in werkelijkheid is de medium een grote hoeveelheid. Klein is dan een normale hoeveelheid en groot is een extra grote hoeveelheid.
Eet je buitenshuis, dan zijn de porties vaak veel groter dan de aanbevelingen voor een gezonde portiegrootte.
‘Unit bias’ kan een rol spelen. Je denkt dat dan een enkele verpakking de juiste hoeveelheid is om op te eten, terwijl de verpakking eigenlijk meerdere porties bevat. Dat komt bijvoorbeeld voor bij halve liter flesjes frisdrank. Eén flesje lijkt één portie, maar eigenlijk zijn het twee glazen. Denk ook aan verpakkingen van snoeprepen die bestaan uit twee delen. Vaak staat op de verpakking dat één deel een portie is, maar doordat ze samen verpakt zijn lijkt het dat beide delen samen één portie zijn. Laat jij er dan één liggen of eet je ze allebei op?

Gedrag: De sturing van jouw gedrag vindt grofweg plaats via twee cognitieve systemen: het reflectieve en het impulsieve systeem. Het reflectieve systeem is gebaseerd op rationele keuzes en grotendeels bewust. Het werkt op basis van bewust redeneren en er gaat een overweging vooraf aan de keuze. Dit kost tijd en energie.

Het impulsieve systeem stuurt gedrag op een automatische en spontane manier aan. Impulsieve processen komen tot stand door een bepaalde prikkel uit de omgeving. Het impulsieve systeem bepaalt vervolgens snel, moeiteloos en onbewust jouw gedrag. Het gaat om gewoonten, waardoor het moeilijk is om in deze onbewuste processen in te grijpen.

Wist je dat je per dag wel zo’n 200 voedselkeuzes maakt? Bijvoorbeeld het beleg op je brood bij het ontbijt, of je wel of niet iets tussendoor neemt en de groente bij de avondmaaltijd. Je hebt simpelweg niet genoeg tijd en energie om alle beslissingen via het reflectieve systeem te laten verlopen. In veel van deze 200 voedselkeuzesituaties zal jouw eetgedrag daarom bepaald worden door het impulsieve systeem, en dus onbewust worden aangestuurd. Gewoonte is de belangrijkste voorspeller van ongezond snacken.

Prikkels: Je herkent het vast wel, je hebt honger en je ziet een saucijzenbroodje liggen. Grote kans dat je het sauzenbroodje op eet. Maar prikkels uit de omgeving kunnen ook zonder honger of dorst gedrag uitlokken omdat je positieve ervaringen hebt met het gedrag. Het zien van voedsel zorgt ervoor dat het bijbehorende vanzelfsprekende gedrag ‘eten’ ook uitgevoerd wordt.

Zelfcontrole: Hoe zit het met jouw zelfcontrole? Het uitoefenen van zelfcontrole vereist inspanning waardoor veel mensen een gebrekkige zelfcontrole hebben. Het is te vergelijken met een spier die na inspanning uitgeput kan raken en hersteltijd nodig heeft om weer optimaal te kunnen werken.

Heuristieken: Dit is een manier om snelle beslissingen te maken. Je laat een deel van de informatie weg zodat energie bespaard wordt bij het uitvoeren van een handeling. Een voorbeeld is de neiging om de keuze van vele anderen te volgen (sociale bewijskracht), zoals wanneer in een kantine iedereen salade neemt, jij ook sneller een salade kiest (i.p.v. de vette hap).

Mogelijke oplossingen
Maar hoe kan je nu in deze obesogene omgeving een gezonde keuze maken? Je kan de verleidingen uit de omgeving weerstaan of je kan de omgeving veranderen.

Verleidingen weerstaan: zelfregulatie
Heb je moeite met de obesogene omgeving en word je steeds verleid tot ongezond eten, dan kan zelfregulatie uitkomst bieden en helpen bij het omgaan met de omgeving. Maak ‘als-dan’ plannen. Je maakt een voornemen om een specifiek gedrag te tonen in een bepaalde situatie: “Als ik in situatie X ben, dan doe ik Y”. Bijvoorbeeld “Als ik op het station ben en zin heb in iets lekkers, dan koop ik een stuk fruit”. Je kan op deze manier concrete plannen maken voor momenten waarop je moeite hebt met de obesogene omgeving. Dus als omgevingsprikkels (ongezonde) gewoonten uitlokken, is het aanleren va een nieuw gedrag in diezelfde situatie met een ‘als-dan’ plan een manier om gewoonte te doorbreken.

Omgeving aanpassen: nudging
Je krijgt een duwtje naar de gezonde keuze, maar de ongezonde keuze blijft wel beschikbaar. Bij de kassa staat fruit in plaats van koek of snoep. En in de kantine wordt het aandeel van gezonde keuzes vergroot: groter aanbod van caloriearme dranken en gezonde broodjes.

Mind Balance

Waar het dus allemaal omdraait, is het veranderen van je gedrag, gewoontes doorbreken. Dat is wat wij bij Ladyline doen met de Mind Balance. Samen met jouw coach ga je de strijd tegen de kilo’s aan. Maar uiteindelijk neem je zelf de regie over jouw eetgedrag. Niets moet, alles mag. Maar je wilt niet langer te veel eten. Je kiest bewust voor afvallen en slank(er) blijven.

Tags: eetgewoonte, Mind Balance, verantwoord eten